Lavanta, Akdeniz ikliminin karakteristik bitkilerinden biridir. Lavanta, yarı çalı şeklinde, her daim yeşil kalan ve çok yıllık ömürlü bir bitkidir. Lavanta, deniz seviyesinden yüksek rakımlara kadar yetişebilir. Lavanta, uçucu yağ üretimi için önemli bir bitkidir. Lavanta yağı, kozmetik, parfümeri ve tıp sektörlerinde kullanılmaktadır.
Lavanta yetiştiriciliği, dünyanın pek çok ülkesinde yapılmaktadır. Fransa, İtalya, İspanya, Bulgaristan gibi Avrupa ülkeleri lavanta üretiminde önde gelen ülkelerdir. Türkiye’de ise lavanta yetiştiriciliği Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından yürütülmektedir. Enstitü, Bulgaristan’da geliştirilen ve üretilen Lavandula angustifolia türüne ait altı lavanta çeşidinin (Hebar, Dhruzba, Yubileyna, Hemus, Sevtapolis, Raya) üretim çalışmalarını yapmaktadır.
Lavanta Bitkisinin Faydaları
Lavanta bitkisi, hem görsel hem de işlevsel açıdan değerli bir bitkidir. Lavanta bitkisi, mor renkli çiçekleriyle bahçeleri süslerken, hoş kokusuyla da insanları rahatlatır. Lavanta bitkisi, aynı zamanda böcek kovucu özelliğe sahiptir.
Lavanta bitkisi, hem güzel görünümü hem de faydalı özellikleriyle bilinen bir bitkidir. Lavanta bitkisi, uçucu yağ üretimi için kullanılan bir tıbbi aromatik bitkidir. Lavanta yağı, cilt bakımından enfeksiyon tedavisine, stresten uyku bozukluğuna kadar pek çok sağlık sorununa iyi gelmektedir. Lavanta bitkisi ile yapılan keseler, dolaplarda güve ve sivrisinek gibi haşerelerden korunmak için ve hava temizleyici olarak da kullanılabilir.Lavanta bitkisi, aynı zamanda böcek kovucu, güve önleyici ve hava temizleyici olarak da kullanılabilir. Lavanta bitkisi ile yapılan hidrosol (damıtma suyu), organik tarımda zararlılara karşı etkili bir koruyucudur.
Lavanta Çiçeklenme Dönemi
Lavanta çiçeklerinin verimli bir şekilde toplanabilmesi için, lavantanın ne zaman çiçek açtığını ve çiçeklenme süresini nasıl uzatabileceğimizi bilmemiz gerekir. Lavanta çiçeklenme dönemi, lavantanın türüne, yetiştiği yöreye ve iklim koşullarına bağlı olarak değişebilir. Genel olarak, lavanta yaz aylarında çiçeklenmeye başlarken, temmuz-ağustos ayları arasında tam çiçeklenmeye ulaşır. Bazı lavanta türlerinde çiçeklenme daha sonraki aylara uzayabilir. Lavanta çiçeklerini toplamak için en uygun zaman, tam çiçeklenme dönemidir. Bu dönemde lavanta çiçekleri en güzel kokusunu ve rengini verir. Lavanta çiçeklerinin dökülmemesi için ise, lavantanın bakımına ve yetiştiği ortama dikkat etmek gerekir. Lavanta güneşi seven bir bitki olduğu için, tam güneş alan ve iyi drene edilmiş topraklara ihtiyaç duyar.
Lavanta ne kadar bal verir
Lavanta balının kalitesi ve verimi, lavanta bitkisinin yetiştirildiği bölge, iklim, toprak, sulama, gübreleme, budama, hasat zamanı ve arıların sağlığı gibi pek çok faktöre bağlıdır. Lavanta balı üretmek isteyenler, bu faktörleri dikkate alarak lavanta yetiştiriciliği yapmalı,arı kovanlarını uygun yerlere yerleştirilir ve arıların çiçek özlerini alarak bal yapması sağlanmalıdır.
Lavanta bal verimi, lavanta bitkisinin çiçeklenme dönemi ile doğrudan ilişkilidir. Arıların lavanta çiçeklerine ilgi göstermesi için, lavantanın diğer bitkilerden daha cazip olması gerekir. Bu nedenle lavanta ekim alanlarının yakınında arıların nektar akımına rekabet edebilecek başka ballı bitki türleri olmamalıdır. Lavanta bal verimi ortalama olarak dekara 20-30 kg civarında olmaktadır. Ancak bu değer yukarıda saydığımız faktörlere göre değişebilir.
Lavanta İklim İstekleri
Lavanta bitkisi, sıcak iklimlerde ve yüksek sıcaklık derecelerinde en iyi şekilde gelişen bir bitkidir. Lavanta, toplamda 3600 °C’lik bir sıcaklık gereksinimi duyar ve genellikle 230-245 gün süren bir büyüme dönemi boyunca bu sıcaklıklara ihtiyaç duyar. Aynı zamanda lavanta soğuğa karşı dayanıklıdır ve çok yıllık dalları sıcaklık -26 °C’ye kadar düştüğünde dahi hayatta kalabilir. İlkbaharda, günlük ortalama sıcaklıklar 7-8 °C’nin üzerinde olduğunda lavanta yeni yapraklar ve sürgünler üretir. Bu dönem, düşük rakımlı bölgelerde Nisan’ın ilk 10 günlerinde, yüksek rakımlı bölgelerde ise ayın ortasında başlar. Her sürgünde 5-10 çift yeni yaprak oluşur ve bu yapraklar, bitkinin beslenmesinde önemli bir rol oynar. Lavanta, yılda iki kez, ilkbahar ve sonbaharda yeni yapraklar üretir, bu nedenle yaprakları her zaman yeşil ve canlıdır. Bitkinin büyüme başlangıcından çiçeklenme başlangıcına kadar olan dönemdeki yağışlar, lavantanın sağlıklı büyümesine katkıda bulunurken, çiçeklenme döneminde ise sakin, kuru ve güneşli hava eterik yağ miktarını artırır.
Lavanta, güneşi seven bir bitkidir ve en iyi gelişme güneye veya güney-doğuya bakan güneşli yamaçlarda gösterir. Gölgeye maruz kaldığında bitkiler zayıflar, çiçek salkımları küçük ve az çiçekli olur, ayrıca eterik yağ içeriği de düşer. Toprak ve gübreleme konusunda lavanta, hafif, havalı ve besin açısından zengin toprakları tercih eder. Bu topraklar, alkali veya nötr reaksiyonlu, kumlu ve taşlı topraklardır. Lavanta yetiştirme açısından asidik, ağır, killi topraklar ve yüksek yeraltı suyu seviyeleri uygun değildir. Lavanta, 100 kg çiçek salkımı elde etmek için 1 kg azot, 0,3 kg fosfor ve 0,8 kg potasyum alır. Gübreleme, toprağın mevcut bitki besin maddelerine bağlı olarak yapılır. Azot gübresi, erken ilkbaharda dallanmayı teşvik etmek için uygulanır. Sonbaharda toprak işlemesi sırasında fosfor ve potasyum gübresi verilir. Lavanta bitkisinin iklim istekleri ve toprak gereksinimleri, sağlıklı ve verimli bir lavanta yetiştiriciliği için hayati öneme sahiptir.
Lavanta Fidanı nasıl yetiştirilir
Lavanta, hem tohum hem de çelik yöntemiyle üretilebilen bir bitkidir. Ancak lavanta tozlaşması yabancı kaynaklı olduğu için tohumla üretimde ana bitkinin özelliklerini tam olarak yansıtmayabilir. Bu nedenle standart lavanta bahçeleri kurmak için çelik yöntemi tercih edilir. Çelikler, bakımlı ve sağlıklı ana bitkilerden kış aylarında (Aralık-Şubat) kesilir. Çeliklerin boyu 8-10 cm, kalınlığı ise 2 mm olmalıdır. Çeliklerin alt kısımlarındaki yapraklar temizlenir. Mart ayında başlayarak siyah polietilen malzeme ile kaplanmış yastıklara dikilir. Sıra arası mesafe 8-10 cm, sıra üzeri mesafe ise 4-5 cm olmalıdır. Dikim derinliği de 3-4 cm civarında olmalıdır. Lavanta fidanı nasıl yetiştirilir sorusunun cevabını vermeden önce bir başka önemli nokta da budamadır. Lavantaların dallanması ve şekillenmesi için çiçeklenmeye izin verilmeden ilkbahar ve yaz aylarında düzenli olarak budama yapılmalıdır. Sonbaharda bitkilerin dinlenme dönemine girmesiyle birlikte köklenmiş çelikler sökülür. Fideler çok büyükse, daha iyi korunması ve tutunması için uç kısımları 1/3 veya 1/2 oranında kesilerek yaprak miktarı azaltılabilir.