Agastache foeniculum, agastache türleri arasında en çok başak üreten ve en verimli bal üretendir.
İlk yılında 1 kök agastache ekim şekline göre değişkenlik gösterse de 2-6 başak yaptığı ve her başakta 1000-1500 adet çiçek ürettiği ölçülmüştür.
Polonya koşullarında ilk yılında sıraya 25x25cm (metrekareye 25 kök) ekildiğinde kök başına ortalama 6 başak ve her başakta 1074 çiçek ile hektarda 1173 kg bal verimi sağladığı görülmüştür.
Agastache foeniculum bal verimini ABD’de 1995-1996 yılları arasında Massachusetts eyaletine bağlı Bitki ve Toprak Araştırma Merkezi araştırmıştır. Metrekare alanda 15 kök çiçek ekildiğinde (50x25cm aralıklar ile) 1976-2963 kg bal ürettiği gözlemlenmiştir.
Agastache ilk yılında kök gelişimini sağlamaya çalışır. 2. ve daha sonraki yıllarda daha fazla başaklanma yaparak bir bitki üstünde 15-90 adet başak yapar ve 15.000-90.000 adet çiçek üretir. Fakat çiçek sayısı ile verim doğru şekilde artmaz çünkü nektar bitkinin fotosentez ile doğru orantılı olarak üretilir. Fotosentez bitkinin güneşlenmesi, genişliği ile alakalı bir durumdur. Bir bitki 2 yaşında ve daha sonraki yaşlarda pek değişmeden yayılımı 50cm çaptaki alanı kapsamaktadır. Bu kısıtlı alanda yapılan fotosentez de aynı olduğundan bitki esas verimi 2. ve daha sonraki yaşlarda verir.
Dünya genelinde 25 türü bulunan agastache bitkisinden 5 türü dünya genelinde yaygındır. Bunlar; Kanada agastache (Agastache foeniculum), dağ agastache (Agastache pallidiflora), kore nanesi (Agastache rugosa), meksika agastache (Agastache mexicana) ve sarı agastache (Agastache nepetoides) türleridir.
Polonya koşullarında 4 yıl boyunca en yaygın olan 2 agastache türünün metrekare alanda kök sayısını değiştirerek açan çiçek sayısı, çiçekteki nektar yoğunluğunun değişimi ve bal verimleri karşılaştırılmışlardır. Buna göre;
* Kanada agastache (Agastache foeniculum) türü daha verimlidir…
* Bal verimleri metrekareye düşen açan çiçek sayısına göre değişmektedir…
* Polonya koşullarında Agastache foeniculum türü metrekareye 25 kök düşecek şekilde (25x25cm) ekildiğinde metrekareye düşen çiçek sayısının artışına bağlı olarak bal verimi 1173 kg olmuştur…
(Farklı bir çalışmada Amerika koşullarında 50x25cm aralıkta yani metrekareye 15 kök ekildiğinde 1973-2963 kg bal eldesi sağlanmıştır)
Bu çalışma Polonya koşullarında yapılmıştır. Güneşlenme ve bitkinin hava alması çiçeklerinin ürettiği nektar miktarını, bir kökün çiçeklenme miktarını değiştirildiği bilinmektedir. Bu yüzden Türkiye koşullarında bölgesel olarak bitkinin çiçeklenme ve gelişimi ve ekim şekillerine göre verimlilikleri incelenmelidir. Yine de Agastache foeniculum çok yıllık otsu bitkisi bal verimi bakımından ve çiçeklenme miktarı bakımından oldukça yüksek değere sahip bir bitkidir.
Agastache bitkisi çiçeklenme zamanı Haziran sonu gibi başlar fakat bitkilerin tam çiçeklenmesi Temmuz ayının ilk iki haftasıdır.
Temmuz ayının ikinci haftasından sonra çiçeklenme Ağustos başlarında azalsa da bitkinin alttan gelen ve geç olgunlaşan başakları Eylül ayının sonuna kadar açmaya devam eder.
Bu zaman aralığı ayçiçeği bitkisi ile çiçeklenmesi ile örtüştüğü için arıların ekimi yapılan bölgelerde tarımsal ilaçların kullanıldığı ayçiçeğine konmaması için dünyanın en çok balını üreten bitkisi olan agastache ekimi ile hem verim sağlamış olunur hem de arıların kimyasallardan etkilenmemesine yardımcı olur. Çünkü yeteri kadar alanda agastache ekili ise arı başka bir çiçeğe konmaz. 1 Hektar alana ekilen agastache 200-250 kovanı o alanda hapsedip kovan başı ortalama 8-10 kg bal verecek kapasiteye sahip ender bitkidir.
Agastache (Lofant) Toprak ve Işık İsteği…
Agastache, alkali (bazik) ve nötr pH aralığında olan toprakları sever. Asidik topraklarda gelişim göstermez. Bitkinin gür olmasını istiyorsanız pH’ı 7 olan su tutmayan (geçirgen) ve kumlu topraklara ekmelisiniz.
Agastache su tutmayan toprakları sever. Toprak su tutarsa kökünden çürümeye başlar ve hastalanır.
Toprakta ilk yılını geçiren bitki sonraki yıllarda kuraklığa dayanır.
Agastache bitkisini ekeceğiniz alan tam güneş veya az gölgeli alanlar olması gerekir. Gölgede bitkiler çiçeklenmeyi azaltır veya hiç yapmaz. Gölge bitkinin nektar salgılanmasını ve nektardaki şeker oranını azaltır.
Agastache (Lofant) Hangi Bölgelerde Yetişir?
Agastache bitkisi kuraklığa dayanıklılık gösterse de aşırı donlara dayanamaz. Bitkinin yetiştirilmesi için bölgenizin bitkinin isteğine göre uyumlu olmalı. Bunun için bölgeniz hangi kuşağında olduğunuzu bilmelisiniz.
Agastache bitkisi yetiştirme kuşakları 5-9 numaralandırılmış kuşaklardır. Türkiye’de Ağrı, Erzurum, Bingöl ve Muş arasında kalan bölge uzun süren kış sebebi ile agastache yetiştirilmesi için uygun olmamaktadır. Ayrıca Aydın, Muğla ve Antalya ilinin Kıyı kesimleri de aşırı sıcaklıktan dolayı uygun değildir. Geri kalan bölgeler gelişimi için uygundur.
Kaynak : Agastache Türkiye Sayfası